Tου Ηλία Μόσιαλου*
Σε παλαιότερες δηµοσιεύσεις µου είχα υποστηρίξει πως σηµαντικός παράγοντας για τη δηµοσιονοµική εκτροπή ήταν η φαρµακευτική δαπάνη. Πώς όµως προέκυψε αυτό; Το 2009 οι φαρµακευτικές δαπάνες στα τέσσερα µεγαλύτερα Ταµεία ανήλθαν στα 4,52 δισ. ευρώ, ενώ το 2000 οι δαπάνες ήταν 930 εκατ. ευρώ, υπήρξε δηλαδή άνοδος των δαπανών περίπου στο 385%. Επίσης το ίδιο διάστηµα το µέσο ετήσιο ποσοστό αύξησης των φαρµακευτικών δαπανών στις χώρες του ΟΟΣΑ έφθανε στο 3,5%, ενώ στην Ελλάδα σκαρφάλωνε στο 19,6%. Αν η αύξηση ήταν σ εµάς 5%, τότε αντί για 25,1 δισ. ευρώ που δαπανήθηκαν θα είχαµε δαπανήσει µόλις 11,7, µια διαφορά 13,4 δισ. ευρώ. Επιπλέον τη διετία 2007-2009 η υπερβάλλουσα δαπάνη ήταν 7,8 δισ. ευρώ και «συνεισέφερε» στο 25% του συνολικού ελλείµµατος, το οποίο η Ν.Δ. κληροδότησε στο ΠΑΣΟΚ.χρειάζεται να δηµιουργηθεί ένα επιστηµονικό κέντρο ανάλυσης των συνταγών που θα συλλέγονται µέσα από την ηλεκτρονική συνταγογράφηση
Θα µπορούσε κάποιος να αντιτείνει πως οι φαρµακευτικές δαπάνες σε πολλές περιπτώσεις θα µπορούσαν να έχουν θετικές επιπτώσεις στην οικονοµία αν συνέβαλαν σε αύξηση του εµπορικού ισοζυγίου, της απασχόλησης και των δαπανών για την έρευνα. Τίποτα απ αυτά όµως δεν ισχύει για τη χώρα µας. Την περίοδο 2005-2008 το έλλειµµα του ισοζυγίου στον χώρο των φαρµάκων αυξήθηκε κατά 106%.
Επίσης η κατανάλωση φαρµάκων που παράγονται στην Ελλάδα έφθασε στο 15% της συνολικής κατανάλωσης έναντι 56% στην Πορτογαλία και 70% στην Αυστρία. Για την έρευνα δαπανήθηκαν στην Ελλάδα 84 εκατ. ευρώ, στη Δανία 1.052 εκατ., στο Βέλγιο µια χωρά µε ίδιο πληθυσµό αλλά µικρότερη αγορά κατά 25% δαπανήθηκαν 1.884 εκατ. Μήπως τα πράγµατα είναι καλύτερα στο ζήτηµα της απασχόλησης; Στην Ελλάδα, στον χώρο της βιοµηχανίας του φαρµάκου απασχολούνται 13.500 εργαζόµενοι, ενώ στο Βέλγιο 29.600.
Για την αντιµετώπιση αυτής της κατάστασης η κυβέρνηση εφαρµόζει πολιτικές µείωσης των τιµών και εισάγει την ηλεκτρονική συνταγογράφηση. Η µείωση των τιµών οδήγησε σε µείωση των δαπανών για φάρµακα σε 430 εκατ. ευρώ µέχρι τα τέλη Σεπτεµβρίου και αναµένεται να φθάσει στα 556 εκατ. ευρώ µέχρι τέλος του έτους.
Χρειάζεται όµως να γίνουν περισσότερα και πιο αποφασιστικά βήµατα. Η εφαρµογή της λίστας φαρµάκων σύµφωνα µε την οποία φάρµακα µε οµοειδή θεραπευτικά αποτελέσµατα δεν θα πρέπει να έχουν µεγάλες διαφορές στις τιµές σε συνδυασµό µε την άµεση και συνεπή εφαρµογή της ηλεκτρονικής συνταγογράφησης θα οδηγούσε σε ακόµη µεγαλύτερη µείωση των δαπανών. Αυτή η πολιτική θα συµβάλει στην είσπραξη του 3% rebate από τις φαρµακευτικές εταιρείες, το οποίο το 2011 εκτιµάται πως θα ανέλθει σε 100 εκατ.ευρώ. Επισηµαίνω ακόµη πως η µη είσπραξη του rebate για το διάστηµα 2007-2010 υπολογίζεται σε 470 εκατ. ευρώ.
Επίσης, το ποσοστό κέρδους των φαρµακοποιών, το οποίο ανέρχεται στο 23,8% της λιανικής τιµής, κρίνεται υψηλό, ιδιαίτερα για ένα σχετικά προστατευµένο επάγγελµα. Απαραίτητος είναι ο αναπροσανατολισµός του επαγγέλµατος των φαρµακοποιών και η µετατροπή τους από πωλητές σε ενεργούς συµβούλους των ασθενών. Κρίσιµη είναι και η παράµετρος που αφορά το φαινόµενο του εξορθολογισµού της λειτουργίας των φαρµακαποθηκών, όπου υπάρχουν περιθώρια µείωσης του ποσοστού κέρδους που είναι στο 5,3% της λιανικής τιµής. Ενδεικτικά αναφέρω πως στην Ελλάδα υπάρχουν 150 φαρµακαποθήκες έναντι 10 στη Γαλλία, 12 στη Βρετανία και 16 στη Γερµανία.
Τέλος στην Ελλάδα καταγράφονται τριπλάσιες συνταγές απ ό,τι, για παράδειγµα, στη Δανία. Αυτό σε µεγάλο βαθµό οφείλεται στο γεγονός του ιδιαίτερα µεγάλου αριθµού συµβάσεων γιατρών µε τα ασφαλιστικά ταµεία (στον ΟΠΑΔ αναλογεί ένα γιατρός για 117 άτοµα, τα περισσότερα των οποίων είναι υγιή).
Ενας αποτελεσµατικός τρόπος για τη µείωση του φαινοµένου της πολυσυνταγογράφησης και πολυφαρµακίας είναι η µείωση του αριθµού τέτοιων συµβάσεων. Σ αυτό το πλαίσιο χρειάζεται να δηµιουργηθεί ένα επιστηµονικό κέντρο ανάλυσης των συνταγών που θα συλλέγονται µέσα από την ηλεκτρονική συνταγογράφηση, ένα κέντρο που θα καταγράφει τις αποκλίνουσες πρακτικές και θα χορηγεί οδηγίες για την ορθή συνταγογράφηση. Για να υλοποιηθούν όλα τα παραπάνω µέτρα χρειάζεται όλες οι αρµοδιότητες για το φάρµακο να συγκεντρωθούν σ ένα µόνο υπουργείο, ώστε να υπάρχει µόνο ένα κέντρο λήψης αποφάσεων.
ΔΥΟ «ΚΛΕΙΔΙΑ»
Η εφαρµογή της λίστας φαρµάκων σε συνδυασµό µε την άµεση και συνεπή εφαρµογή της ηλεκτρονικής συνταγογράφησης θα οδηγούσε σε ακόµη µεγαλύτερη µείωση των δαπανών
* Ο Ηλίας Μόσιαλος είναι πρώην υπουργός Επικρατείας και κυβερνητικός εκπρόσωπος, καθηγητής της Υγειονομικής Πολιτικής στο London School of Economics.