Του Ορέστη Καλογήρου*
Η Θεσσαλονίκη, χωρίς μικρομεγαλισμούς και βαλκανικούς ηγεμονισμούς, μπορεί να φτιάξει το δικό της brand name και με αυτό να καταγραφεί ως ένα σημαντικό σημείο αναφοράς.
Ο δήμαρχος, πιστός στην υπόσχεση που μας έδωσε, ξετυλίγει με τον δικό του τρόπο το νήμα μιας νέας αφήγησης της Θεσσαλονίκης, που την επανασυνδέει με το παρελθόν της.
Ένα παράξενο, λίγο «αστείο» κτίριο της πόλης μας, για πολλά χρόνια το ξέραμε σαν αρχαιολογικό μουσείο. Έτσι το έλεγαν οι «μεγάλοι». Μεγαλώνοντας μάθαμε ότι το λένε και Γενί Τζαμί (Νέο Τζαμί), που είχε ανεγερθεί, λέει, για να ασκούν τα θρησκευτικά τους καθήκοντα αυτοί οι «παράξενοι» συμπολίτες μας εβραίοι μουσουλμάνοι, οι Ντονμέδες. Μεγαλώνοντας μάθαμε κι άλλα, πολλά, μυστικά αυτής της πόλης, αλλά αυτό είναι μια άλλη ιστορία.
Η είδηση της χθεσινής ημέρας ήταν ότι 50 σπουδαστές του Μεντρεσέ Κομοτηνής έκαναν τη μεσημεριανή προσευχή τους στο Γενί Τζαμί προσκαλεσμένοι του δημάρχου Γιάννη Μπουτάρη. Ο δήμαρχος, πιστός στην υπόσχεση που μας έδωσε, ξετυλίγει με τον δικό του τρόπο το νήμα μιας νέας(;) αφήγησης της Θεσσαλονίκης, που την επανασυνδέει με το παρελθόν της. Η πάλαι ποτέ κοσμοπολίτισσα δεν είναι πια τέτοια, αλλά μπορεί να ξαναγίνει. Αυτό είναι το μήνυμα της νέας αφήγησης.
Η πόλη, αφού για πολλές δεκαετίες διετέλεσε «συμπρωτεύουσα» μιας νεοελληνικής ενδοχώρας, προσπάθησε(;) να υποδυθεί τον ρόλο της «μητρόπολης των Βαλκανίων», όραμα που πνίγηκε προτού πάρει σάρκα και οστά στις «λαοθάλασσες» του νέου «μακεδονικού αγώνα». Το εγχείρημα απέτυχε και κάποιοι από τους «ηγέτες» του βρέθηκαν πρωταγωνιστές σε σοβαρές δικαστικές υποθέσεις. Η πορεία μνήμης των Εβραίων του ολοκαυτώματος και η φωνή του ιμάμη που ακούστηκε χθες στην προσευχή των σπουδαστών της Ιερατικής Σχολής Κομοτηνής αποτελούν ορόσημα για το νέο αφήγημα της Θεσσαλονίκης. Χωρίς κόμπλεξ, χωρίς το άγχος της εθνικής και θρησκευτικής καθαρότητας, αφού είναι μια πόλη που έτσι κι αλλιώς (ξανα)έγινε πολυπολιτισμική, αυτή τη φορά από οικονομικούς μετανάστες των Βαλκανίων και της ευρύτερης ανατολικής Ευρώπης, η πόλη θαρρείς απόκτησε μεγαλύτερη αυτοπεποίθηση και μπορεί να διηγηθεί και πάλι το για δεκαετίες αποσιωπημένο παρελθόν της. Στην πορεία αυτή ένα βήμα μπροστά είναι ο δήμαρχος Γιάννης Μπουτάρης. Ίσως χωρίς να το συνειδητοποιεί, προσφέρει στην πόλη μια νέα ταυτότητα σαν ένα είδος αντίδωρου για την εκλογή του. Ένα οδόσημο, δηλαδή, στον χάρτη των ευρωπαϊκών πόλεων.
Η Θεσσαλονίκη, χωρίς μικρομεγαλισμούς και βαλκανικούς ηγεμονισμούς, μπορεί να φτιάξει το δικό της brand name και με αυτό να καταγραφεί ως ένα σημαντικό σημείο αναφοράς. Με την περηφάνια μίας από τις τρεις πόλεις (μαζί με τη Ρώμη και την Αλεξάνδρεια) που έχουν διαχρονικά χαρακτηριστικά «μεγαλούπολης» για πάνω από 2.000 χρόνια. Αύριο ανεβαίνει στους κινηματογράφους της πόλης το ντοκιμαντέρ του φίλου Δημήτρη Αθυρίδη «Ένα βήμα μπροστά», μια αφήγηση της προσωπικότητας του Μπουτάρη μέσα και από τη ζάλη του προεκλογικού αγώνα τρία χρόνια πριν. Ο γράφων θυμάται ένα Σάββατο να ενημερωνόμαστε οι «παλιοί» της Πρωτοβουλίας ότι σε δύο ώρες ο Μπουτάρης θέλει να μας μιλήσει στα γραφεία. Επικρατούσε μια ευθυμία όταν αντιληφθήκαμε ότι ο «Δήμαρχος» (όπως τον φωνάζαμε από το 2006) ήθελε να ξεσκάσει, να μιλήσει για τα άγχη του, για την πίεση που ένιωθε από τους διάφορους μηχανισμούς. Ξαφνικά όλοι και όλες αντιλαμβανόμαστε ότι είναι εκεί ο Αθυρίδης και τραβάει! Ξεσπάσαμε σε τρανταχτά γέλια και συνεχίσαμε προσέχοντας τα λόγια μας. Έτσι πήγαμε ένα βήμα μπροστά.
*Ο Ορέστης Καλογήρου είναι καθηγητής ΑΠΘ, μέλος της Προσωρινής Επιτροπής Πρωτοβουλίας της Δυναμικής Ελλάδας.