Tου Ηλία Μόσιαλου*
Η οικονομική κρίση φέρνει πολλές διερωτήσεις για το τι και πώς πρέπει ν’ αλλάξει. Eνας από τους σημαντικότερους τομείς είναι η φορολόγηση των επιχειρήσεων, ιδίως των μεγάλων. Υπάρχει σε πολύ κόσμο η υποψία ότι οι επιχειρήσεις δεν καταβάλλουν τους αναλογούντες φόρους ή ότι εμφανίζουν πλασματικές ζημίες, ενώ οι μισθωτοί πληρώνουν αγόγγυστα.
Ας δούμε πώς αντιμετώπισαν το θέμα αλλού. Στη Δανία, το 30% των 3.000 πολυεθνικών που εδρεύουν στη χώρα δεν πλήρωσε φόρους την περίοδο 2006-08, προφανώς λόγω «δημιουργικής λογιστικής». Η κυβέρνηση απάντησε με την απόφαση να δημοσιοποιεί τις φορολογικές δηλώσεις των μεγάλων επιχειρήσεων. Ο Σύνδεσμος Βιομηχανιών αντέδρασε: θεώρησε ότι έτσι αποτρέπονται οι περαιτέρω επενδύσεις, ενώ υπονόησε ότι κάποιες εταιρείες θα μεταφέρουν την έδρα τους στο εξωτερικό. Η κυβέρνηση όμως επέμεινε, γνωρίζοντας ότι η επιχειρηματική έδρα δεν έχει σχέση μόνο με το φορολογικό καθεστώς, αλλά είναι θέμα γενικότερου πολιτικού και επενδυτικού περιβάλλοντος.
Ερχόμαστε τώρα στην Ελλάδα. Θα μπορούσε να θεσπιστεί ένα ανάλογο μέτρο; Κατά τη γνώμη μου, ναι. Πρόκειται για μέτρο διαφάνειας, ώστε να γνωρίζει ο κόσμος τι πραγματικά πληρώνουν οι επιχειρήσεις στην Εφορία. Ορισμένες επιχειρήσεις το έχουν ξεκινήσει εθελοντικά, αλλά καλό είναι να επεκταθεί σε όλες. Ας αρχίσουμε από τις 500 μεγαλύτερες επιχειρήσεις, συμπεριλαμβανομένων και των τραπεζών, των οποίων οι ισολογισμοί θα ήταν επίσης χρήσιμο να συγκεντρωθούν σε έναν κοινό ιστότοπο. Από την άλλη, χρειάζεται να δημοσιοποιούνται ταυτόχρονα και τα στοιχεία των οφειλών του Δημοσίου προς τις επιχειρήσεις. Τέλος, μεγάλη σημασία έχει να δημοσιοποιούνται και οι φόροι που αποδίδονται από τους εργαζομένους σε μια επιχείρηση, ως συνολικό ποσό βεβαίως και όχι ονομαστικά. Αυτό, διότι μια επιχείρηση μπορεί να αποδίδει φαινομενικά χαμηλούς φόρους, αλλά έμμεσα να αποδίδει υψηλότερους, μέσω των παρεχόμενων θέσεων εργασίας.
Ομως ο ρόλος μιας εταιρείας δεν έχει να κάνει μόνο με την παραγωγή και το ΑΕΠ. Στη Δανία και πάλι, από το 2008 οι 1.100 μεγαλύτερες επιχειρήσεις υποχρεώνονται κάθε χρόνο να αναφέρουν στο κράτος ποια μέτρα εταιρικής κοινωνικής ευθύνης πήραν και πώς ακριβώς τα μέτρα αυτά δεν έγιναν δημόσιες σχέσεις, αλλά μετουσιώθηκαν σε πραγματικές δράσεις σε υγεία, παιδεία, περιβάλλον, υποδομές ή πολιτισμό. Δεν θα μπορούσε και στη χώρα μας, για παράδειγμα, μια επιχείρηση να υποστηρίξει ένα σχολείο ή νοσοκομείο;
Σε ένα επιχειρηματικό περιβάλλον τέτοιου τύπου, όπου επικρατεί η διαφάνεια και διασφαλίζεται η δίκαιη φορολόγηση όλων, όπου το κράτος τηρεί τις υποχρεώσεις του και οι επιχειρήσεις ελέγχονται αυστηρά ως προς τη φορολόγησή τους, μπορεί και πρέπει να τεθεί ζήτημα μείωσης των φορολογικών συντελεστών τους ή να θεσπιστούν και άλλα θετικά φορολογικά κίνητρα, προκειμένου να γίνουν επενδύσεις που θα βοηθήσουν στην ανάπτυξη.
* Ο Ηλίας Μόσιαλος είναι πρώην υπουργός Επικρατείας και κυβερνητικός εκπρόσωπος, καθηγητής της Υγειονομικής Πολιτικής στο London School of Economics.