Του Ορέστη Καλογήρου*
Η μάχη για το «πανεπιστημιακό» υπήρξε η «μητέρα όλων των μαχών» μεταξύ αυτών που θέλουν να αλλάξει κάτι σε αυτή τη χώρα και των πρεσβευτών της ακινησίας. Χαρακτηριστικό και βαθιά συμβολικό παράδειγμα η Θεσσαλονίκη, όπου με τη μεριά της προόδου τάχθηκε ο δήμαρχος Γιάννης Μπουτάρης και με τη μεριά της αντίδρασης ο πρύτανης του ΑΠΘ.
Η κυβερνητική αντιμεταρρύθμιση προκάλεσε βαθιά απογοήτευση στην κοινωνία.
Ο νόμος 4009/2011 αποτέλεσε ένα μεγάλο στοίχημα. Απέκτησε εμβληματικά χαρακτηριστικά σε μεγάλα τμήματα πολιτών, που ασφυκτιούν εδώ και πολλά χρόνια στο περιβάλλον της εσωστρέφειας, της μετριοκρατίας και της απομόνωσης από τις διεθνείς αναζητήσεις. Αποτέλεσε μέτρο για το κατά πόσο η χώρα είναι μεταρρυθμίσιμη. Υπήρξε δείκτης εξόδου από τη βαθιά πολιτική, οικονομική, κοινωνική, πολιτιστική και εκπαιδευτική κρίση. Οχι τόσο για το αν προέβλεπε εκλογή ή διορισμό του κοσμήτορα, ενίσχυση της σχολής έναντι του τμήματος, πλειοψηφία των εσωτερικών έναντι των εξωτερικών μελών του Συμβουλίου. Αλλά γιατί δημιούργησε την προσδοκία ότι το ελληνικό πανεπιστήμιο θα έσπαζε τον φαύλο κύκλο του κομματικού εναγκαλισμού και του φατριασμού, για να μπορέσει να αναδείξει τις τεράστιες δυνατότητές του. Γιατί πρόβαλε την, έστω και υπερβολικά αισιόδοξη, προοπτική ότι με συντεταγμένο τρόπο, με βαθιές τομές και μεταρρυθμίσεις η χώρα θα βρει τον βηματισμό της.
Ενας έξυπνα καλλιεργημένος μύθος προσπάθησε να πείσει ότι η πλειοψηφία των πανεπιστημιακών ήταν αντίθετοι στον νόμο. Στην πραγματικότητα αντίθετοι ήταν πανεπιστημιακοί, κομματικά στελέχη περιχαρακωμένα στις ιδεοληψίες τους, συνδικαλιστές που δεν εκπροσωπούν πάνω από το 1%-2% των συναδέλφων τους και μια νέα «γενιά» πρυτάνεων, που παρουσιάζει για πρώτη φορά τόσο σφιχτό εναγκαλισμό με το κομματικό και συνδικαλιστικό κατεστημένο.
Πρόκειται για ομάδες που έχουν αναπτύξει αισθήματα ιδιοκτησίας του δημόσιου πανεπιστημίου και έχουν αυτοαναγορευτεί σε «προστάτες» του. Πρόκειται για ομάδες που αντιδρούν σχεδόν επί μία δεκαετία στην παραμικρή αλλαγή, προσπαθώντας να κρατήσουν το ελληνικό πανεπιστήμιο καθηλωμένο στα, κατά τεκμήριο χαμηλά, προσωπικά τους επιστημονικά στάνταρ. Η νεολαία και η κοινωνία δεν αντέχουν άλλη μια χαμένη δεκαετία.
Το πανεπιστήμιο χρηματοδοτείται από το υστέρημα της ελληνικής οικογένειας. Αργά ή γρήγορα, η ίδια η κοινωνία θα θέσει και πάλι επιτακτικά το «πανεπιστημιακό». Θα απαιτήσει πτυχία με αξία, έρευνα που παράγει καινοτομία, πανεπιστήμια που θα μπορούν να προσφέρουν στην προικισμένη νεολαία, ιδιαίτερα των πιο αδύναμων στρωμάτων, υψηλού επιπέδου πανεπιστημιακή εκπαίδευση. Η «μάχη» για την αναβάθμιση του πανεπιστημίου δεν τελείωσε.
*Ο Ορέστης Καλογήρου είναι Καθηγητής στο ΑΠΘ.