Του Αρίστου Δοξιάδη*
Χτες στη Θεσσαλονίκη ο Αλέξης Τσίπρας είπε μια μεγάλη αλήθεια: Όταν τον ρώτησαν για τα παράνομα και αδήλωτα ιδιαίτερα μαθήματα που κάνουν οι εκπαιδευτικοί του δημόσιου σχολείου, απάντησε: “Οταν τον εξαθλιώνεις πρέπει να βρει έναν τρόπο να ζήσει.”
Λέει το ρεπορτάζ: Σε ερώτηση του Χρήστου Τελίδη, ανταποκριτή του Έθνους στη Θεσσαλονίκη, για τη στάση του ΣΥΡΙΖΑ απέναντι στους επίορκους δημοσίους υπαλλήλους και με αφορμή το παράδειγμα της παραπαιδείας, ο κ. Τσίπρας φάνηκε να συνδέει την ένταση της πειθαρχικής αντιμετώπισης τέτοιων κρουσμάτων με το γενικότερο μισθολογικό επίπεδο των δημοσίων υπαλλήλων: «Το πρώτο πράγμα που έχουμε να κάνουμε είναι ο εκπαιδευτικός να ζει με αξιοπρέπεια. Και όταν φτάσουμε στο επίπεδο αυτό θα πρέπει να είμαστε πάρα πολύ αυστηροί στην τήρηση της νομιμότητας (…) Όταν τον εξαθλιώνεις πρέπει να βρει έναν τρόπο να ζήσει. Ακόμα και στην περίοδο πριν από την κρίση όλοι ξέραμε ότι υπάρχει το πρόβλημα της παραπαιδείας».
Είπε λοιπόν αυτή τη μεγάλη αλήθεια, που είναι όμως η μισή αλήθεια. Γιατί αν ήθελε να είναι πραγματικά ειλικρινής, θά’πρεπε να το πει αλλιώς: “Όταν το κράτος δεν μπορεί να ικανοποιήσει τις ανάγκες είτε των δασκάλων, είτε των μαθητών, ας τους επιτρέψουμε να βρουν λύσεις στην αγορά”.
Με τον τρόπο που το είπε, αποδέχεται μεν τη λειτουργία της αγοράς στην παιδεία, αλλά μόνο ως αναγκαίο κακό, σε εντελώς έκτακτη περίσταση ανάγκης, (για την οποία φυσικά φταίει το Μνημόνιο). Πότε όμως θα μπορούμε να πούμε οτι η έκτακτη ανάγκη πέρασε, και θα είναι θεμιτό να πατάξουμε την παραπαιδεία; Και ποιά από όλες τις παραπαιδείες – μόνο τα αδήλωτα ιδιαίτερα, ή και τα δηλωμένα και επίσημα φροντιστήρια;
Το κριτήριο που φαίνεται να θέτει ο Αλ. Τσίπρας είναι το εισόδημα των δασκάλων. Όταν ο “εκπαιδευτικός … ζει με αξιοπρέπεια … θα πρέπει να είμαστε πάρα πολύ αυστηροί στην τήρηση της νομιμότητας”.
Τρία ερωτήματα τίθενται εδώ:
Πρώτο, πότε θεωρεί ο ΣΥΡΙΖΑ ότι ο εκπαιδευτικός θα ζει με αξιοπρέπεια; Ας πούμε, αν πάρει αύξηση 10% στις σημερινές του απολαβές; Νομίζω οτι ο Αλ. Τσίπρας θα έλεγε ότι 10% δεν αρκεί. Αν όμως πρόκειται για κάποιο πολύ μεγαλύτερο ποσοστό, τότε σημειώνω ότι ο ΣΥΡΙΖΑ δεν έχει πρόγραμμα για να βρεθούν αυτοί οι πόροι. Το πρόγραμμα του λέει ότι τα φορολογικά έσοδα ως ποσοστό του ΑΕΠ θα πρέπει να αυξηθούν στο 43%, από περίπου 39% που ήταν το 2011, δηλαδή να αυξηθούν κατά 10%. Αν θέλει να δώσει πολύ μεγαλύτερες αυξήσεις στους εκπαιδευτικούς, θα πρέπει να κόψει από κάποιους άλλους – αλλά τότε αυτοί οι άλλοι θα έχουν κάθε δίκιο να αποκτούν δικά τους αδήλωτα εισοδήματα, ναι ή όχι; Εκτός αν ο ΣΥΡΙΖΑ αποδεχτεί την άποψη οτι πρέπει να έχουμε πολύ λιγότερους δημόσιους υπάλληλους και να τους πληρώνουμε πολύ καλύτερα. Μακάρι. Αυτό το λέει από χρόνια ο Στέφανος Μάνος …
Δεύτερο, γιατί όμως να είναι παράνομα και αδήλωτα τα ιδιαίτερα; Αφού δεχόμαστε την ανάγκη του δασκάλου, και αφού προφανώς δεχόμαστε οτι δεν κάνουν ζημιά και στον μαθητή, γιατί να μην περάσει ένας νόμος που να τα επιτρέπει, να τα φορολογεί κτλ; Θα συμφωνούσε με αυτό ο ΣΥΡΙΖΑ; Δεν μας είπε ο κ. Τσίπρας, αλλά αν συμφωνούσε θα ήταν μεγάλη έκπληξη – θα αποδεχόταν την εμπορευματοποίηση της παιδείας που με κάθε άλλη ευκαιρία την καταγγέλει.
Μήπως όμως τα ιδιαίτερα κάνουν κακό στο μαθητή, και για αυτό δεν πρέπει να επιτραπούν; Ισως να κάνουν κακό, όταν γίνονται εκβιαστικά από έναν δάσκαλο που αρνείται να κάνει καλά τη δουλειά του το πρωί, για να εισπράξει το απόγευμα. Αν όμως συμβαίνει αυτό, δεν θα έπρεπε “να είμαστε πάρα πολύ αυστηροί στην τήρηση της νομιμότητας”, ήδη από σήμερα; Δεν φαντάζομαι ο κος Τσίπρας να προτάσσει το συμφέρον του δασκάλου, έστω και του κακοπληρωμένου, από αυτό του μαθητή, όταν αυτά το δυό συγκρούονται.
Σίγουρα πάντως αυτό που κάνει κακό στους μαθητές είναι να γνωρίζουν οτι ο δάσκαλος τους παρανομεί την ώρα που τους διδάσκει. Μαθαίνουν από νωρίς στην υποκρισία, και στο αποδεκτό της παρανομίας. Αν είναι να κάνουμε τα στραβά μάτια στα ιδιαίτερα, καλύτερα να τα νομιμοποιήσουμε.
Τρίτο, σε όλη την σκέψη του κ. Τσίπρα απουσιάζει η πλευρά των μαθητών. Να πατάξουμε την παραπαιδεία όταν πληρωθούν καλά οι εκπαιδευτικοί στο σχολείο. Μήπως όμως θα έπρεπε να συμπληρώσει, και όταν οι μαθητές (και οι γονείς τους) αισθάνονται οτι εκπαιδεύονται καλά στο σχολείο; Αν όμως έβαζε τέτοιο κριτήριο, θα άγγιζε τις επικίνδυνες ζώνες για την αριστερά: αξιολόγηση των εκπαιδευτικών και των σχολείων, επιλογή υπηρεσιών από τους χρήστες, και διάφορα τέτοια.
Χτες λοιπόν ο κ. Τσίπρας έκανε ένα σημαντικό βήμα. Παραδέχτηκε οτι κάτω από ορισμένες συνθήκες οι μηχανισμοί της αγοράς είναι χρήσιμοι, ακόμα και στην παιδεία. Ας τολμήσει τώρα να ολοκληρώσει τη σκέψη του. Ας δεχτεί οτι οι αγορές στις κοινωνικές υπηρεσίες πρέπει να λειτουργούν στο φως, και με κανόνες που εφαρμόζονται. Όχι κλείνοντας το μάτι στους πελάτες, με τη γνωστή υποκρισία του κάθε πολιτικάντη.
Και ας μην ξεχνάμε ότι δεν είναι μόνο οι εκπαιδευτικοί. Όπως έγραψε ο Ορέστης Καλογήρου στο facebook: “Φαντάζομαι και οι ιατροί μπορούν να παίρνουν το φακελάκι μέχρι να φτάσουν σε αξιοπρεπή επίπεδα οι μισθοί τους και οι εφοριακοί τη μίζα κλπ κλπ. “Τσοβόλα δώστα όλα” νο 2…”
*Ο Αρίστος Δοξιάδης είναι οικονομολόγος