Του Ορέστη Καλογήρου*
Η ελληνική κοινωνία διχάζεται ανάμεσα σε δύο διαφορετικές, αντικρουόμενες και σκληρά συγκρουόμενες αφηγήσεις για τα αίτια της κρίσης και τον τρόπο υπέρβασής της.
Συστατικό στοιχείο της κάθε αφήγησης αλλά από εντελώς διαφορετική οπτική γωνία είναι η γενικευμένη διαφθορά και ανομία αλλά και η συσσώρευση προκλητικών προνομίων. Κατά κοινή ομολογία η διαφθορά, η ανομία και η ασύμμετρη συσσώρευση προνομίων έχουν δηλητηριάσει το πολιτικό, κοινωνικό και οικονομικό πεδίο της χώρας, η μία πλευρά ενοχοποιεί κυρίως τις πολιτικές, κοινωνικές και οικονομικές ελίτ, όπως είναι οι πολιτικοί, οι δικαστικοί, οι τραπεζίτες, οι επιχειρηματίες και οι ιδιοκτήτες των μεγάλων ΜΜΕ, και η άλλη κυρίως ευρύτερες κοινωνικές ομάδες, όπως είναι οι δημόσιοι υπάλληλοι, οι ελεύθεροι επαγγελματίες, οι υπάλληλοι των ΔΕΚΟ, οι διάφορες συντεχνίες. Όσο κορυφώνονται η πολύπλευρη κρίση και η δραματική ανάγκη σκληρής δημοσιονομικής προσαρμογής, η διαφθορά και η ασύμμετρη συσσώρευση προνομίων, που έχουν να κάνουν με εκτεταμένα κοινωνικά στρώματα, περιορίζονται. Η κρίση εξ ανάγκης έχει μειώσει το φακελάκι σε όλα τα επίπεδα, έχει μειώσει το ρουσφέτι, έχει περιορίσει τις συντάξεις και τα επιδόματα-μαϊμούδες, έχει βάλει στο στόχαστρο τα προκλητικά προνόμια.Η υπέρβαση της κρίσης θα είναι μία ατελέσφορη διαδικασία, αν δεν υπάρξει βαθιά, ειλικρινής και αποτελεσματική κάθαρση στο πεδίο των ελίτ, που είναι οι κυρίως υπεύθυνες για την αυτοκαταστροφική πορεία της χώρας τα τελευταία χρόνια.
Το πολιτικό σύστημα δεν έχει δανεικό χρήμα να μοιράσει, δεν μπορεί να κατασκευάσει θέσεις, για να διορίσει, δεν έχει τη δυνατότητα να χαρίσει προνόμια. Παρότι ο αναγκαστικός περιορισμός αυτών των φαινομένων βρίσκει σθεναρή αντίσταση, ακόμη και οι ενδιαφερόμενες κοινωνικές ομάδες έχουν συνειδητοποιήσει ότι οι εποχές έχουν αλλάξει. Με τον τρόπο αυτό αρχίζει και ικανοποιείται μερικώς και το κοινό περί δικαίου αίσθημα τουλάχιστον στις αδύναμες κοινωνικές ομάδες, που ήταν τόσα χρόνια αποκλεισμένες από τη διανομή του πλούτου. Όμως κάτι τέτοιο δεν φαίνεται να συμβαίνει σε ό,τι αφορά τις πολιτικές, οικονομικές και κοινωνικές ελίτ. Οι οποίες είναι υπόλογες για ένα όργιο σπατάλης, ανομίας, διαφθοράς, συναλλαγής, εκτεταμένης αλληλοπροστασίας και απομύζησης των κάθε είδους πόρων της χώρας. Η υπέρβαση της κρίσης θα είναι μία ατελέσφορη διαδικασία, αν δεν υπάρξει βαθιά, ειλικρινής και αποτελεσματική κάθαρση στο πεδίο των ελίτ, που είναι οι κυρίως υπεύθυνες για την αυτοκαταστροφική πορεία της χώρας τα τελευταία χρόνια. Η διαδικασία αυτή αποτελεί σκληρό προαπαιτούμενο για την πλήρη αποκατάσταση του περί δικαίου αισθήματος όχι μόνον μεταξύ των αδυνάμων αλλά και της κοινωνίας στο σύνολό της. Η πορεία αυτή είναι σε έναν βαθμό υπονομευμένη από το γεγονός ότι οι ίδιες ελίτ, που έχουν «λερωμένα χέρια», έχουν ταυτόχρονα την ευθύνη να οδηγήσουν τη χώρα στην υπέρβαση της κρίσης. Είναι οι ελίτ που πρέπει να συνειδητοποιήσουν ότι οφείλουν να κόψουν οριστικά τον ομφάλιο λώρο που τις συνδέει με τη διαφθορά και την ανομία. Όχι γιατί πρέπει να επιβιώσουν αυτές, αλλά γιατί πρέπει να επιβιώσει η χώρα. Έστω κι έτσι, αν το ένστικτο της αυτοσυντήρησης λειτουργήσει, θα προσφέρουν επιτέλους μία μεγάλη υπηρεσία. Διαφορετικά η χώρα θα γίνει λάφυρο των ακραίων πολιτικών μορφωμάτων και τότε η καταστροφή είναι βέβαιη.
*Ο Ορέστης Καλογήρου είναι καθηγητής ΑΠΘ, μέλος της Προσωρινής Επιτροπής Πρωτοβουλίας της Δυναμικής Ελλάδας.