Του Παντελή Μήτσιου*
Ο νέος αυτός κρατισμός έγκειται στην υιοθέτηση – από διαμορφωτές γνώμης αρχικά, πολιτικούς αναλυτές στη συνέχεια και πολιτικά πρόσωπα στην κατάληξη – συγκεκριμένων διαδικασιών, μεθόδων ή προϊόντων για την αντιμετώπιση προβλημάτων ή την ικανοποίηση αναγκών του δημόσιου και του ευρύτερου δημόσιου τομέα.
Παρατηρώ τελευταία, στο όνομα μάλιστα της καινοτομίας και της ενίσχυσης της αγοράς να επιχειρείται ένας νέου τύπου κρατισμός, ενδεδυμένος την προβιά της νεωτερικότητας, του μοντερνισμού, του πολιτικού εκσυγχρονισμού.
Παρατηρώ τελευταία, στο όνομα μάλιστα της καινοτομίας και της ενίσχυσης της αγοράς να επιχειρείται ένας νέου τύπου κρατισμός, ενδεδυμένος την προβιά της νεωτερικότητας, του μοντερνισμού, του πολιτικού εκσυγχρονισμού.
Ο νέος αυτός κρατισμός έγκειται στην υιοθέτηση – από διαμορφωτές γνώμης αρχικά, πολιτικούς αναλυτές στη συνέχεια και πολιτικά πρόσωπα στην κατάληξη – συγκεκριμένων διαδικασιών, μεθόδων ή προϊόντων για την αντιμετώπιση προβλημάτων ή την ικανοποίηση αναγκών του δημόσιου και του ευρύτερου δημόσιου τομέα.
Εμφανίζεται δηλαδή ο χι επώνυμος και γράφει κάτι για το ψι προϊόν ή μέθοδο επίλυσης προβλήματος χρησιμοποιώντας συνήθως κλισέ του τύπου «δεν υπάρχει κράτος», ή «που βαδίζει ή χώρα;» ή «πόσο πίσω είναι η αρτηριοσκληρωτική δημόσια διοίκηση στην Ελλάδα». Πολλές φορές, ανάλογα με το πόσο δύσκολο είναι να πλασαριστεί το προϊόν, χρησιμοποιούνται σκληρότερες εκφράσεις περί ανικανότητας, διαφθοράς ή και προδοσίας.
Ακολουθεί πολιτικός αναλυτής ή τηλεοπτική εκπομπή και στο τέλος καταλήγει κρατικός αξιωματούχος να αναγγέλλει την υιοθέτηση από το «Υπουργείο» της Θαυματουργέξ που θα σώσει την χώρα, τον λαό, και ίσως το σύμπαν από την καταστροφή. Όλα τα παραπάνω, (φυσικά!) στο όνομα της αγοράς και πάντα ως βήμα για την πάταξη του κρατισμού.
Μα, για ποια πάταξη μιλάμε; Είναι μείωση του κρατισμού η προώθηση μιας καλλιεργητικής μεθόδου, μιας διαδικασίας επεξεργασίας αποβλήτων, μιας μεθόδου μείωσης της ενεργειακής κατανάλωσης; Τόσο δύσκολο είναι να καταλάβουν οι ιθύνοντες (να καταλάβουμε όλοι) ότι η πραγματική απελευθέρωση του κράτους και των επιχειρήσεων από τους αμαρτωλούς δεσμούς που κρατούν αμφότερους δεμένους στην άγκυρα της ανυποληψίας και της αποτυχίας είναι υπόθεση μιας μικρής αλλά ουσιαστικής αλλαγής στον τρόπο σκέψης;
Είναι τόσο απλό: το κράτος και οι πολιτικές ηγεσίες δεν προωθούν προϊόντα, τεχνολογίες, μεθοδολογίες. Ορίζουν αποτελέσματα, περιγράφουν διαδικασίες επιλογής και ζητούν εγγυήσεις. Αυτό και μόνο. Τα υπόλοιπα είναι ζήτημα της αγοράς. Οι εξαιρέσεις από αυτόν τον απλό κανόνα απλά θα τον επιβεβαιώσουν.
Το δημόσιο, π.χ., ζητά από μια Εγκατάσταση Επεξεργασίας Λυμάτων πέντε, δέκα ποιοτικά ή ποσοτικά χαρακτηριστικά στην εκροή να μην υπερβαίνουν συγκεκριμένες τιμές. Ζητά επίσης η διαδικασία που θα το επιτύχει να μην προκαλεί άλλα προβλήματα και να είναι σύννομη. Το κράτος ορίζει τον τρόπο επιλογής του κατασκευαστή ώστε όλοι όσοι μπορούν να επιτύχουν το αποτέλεσμα να μπορούν να πάρουν μέρος στη διαδικασία επιλογής. Το κράτος τέλος, ζητά εγγυήσεις καλής κατασκευής, εγγυήσεις λειτουργίας και εγγυήσεις αποτελέσματος.
Οτιδήποτε άλλο, πέρα από το παραπάνω είναι λάθος, είναι επικίνδυνο και οδηγεί στη δημιουργία στεγανών, διαφθοράς και διαπλοκής.
*Ο Παντελής Μήτσιου είναι περιβαλλοντολόγος και μέλος της Επιτροπής Πρωτοβουλίας της Δυναμικής Ελλάδας.