Της Ανδριανή Βοντετσιάνου*
“Η ζωή αρχίζει στην άλλη πλευρά της απελπισίας” Jean-Paul Sartre
Έχοντας φτάσει στα όρια της καταστροφής και μπροστά στον γκρεμό, πόσο μπορείς να σκεφτείς αισιόδοξα και να κάνεις το επιθυμητό βήμα προς τα πίσω σώζοντας τον εαυτό σου; Κοιτώντας κάτω την άβυσσο που σε περιμένει ίσως φοβηθείς να πέσεις τελικά στο κενό… Είναι όμως αρκετή η θέα για να σε αποθαρρύνει;
Βλέποντας συμπολίτες μου τον τελευταίο χρόνο να προχωρούν στο «απονενοημένο διάβημα» θλίβομαι όχι για τις συνθήκες που τους οδήγησαν σε αυτή την πράξη αλλά για την απαισιοδοξία που αντικατέστησε το ιδιαίτερο εκείνο χαρακτηριστικό όλων των ζώντων υπάρξεων, την δίψα για ζωή.
Δεν ήμασταν έτσι ως λαός. Θυμηθείτε και μια παλιά ελληνική ταινία, που έλεγε ότι μια δική μας λέξη δεν μπορεί να μεταφραστεί σε καμία άλλη γλώσσα γιατί απλά, δεν υπάρχει αντίστοιχο συναίσθημα: «κέφι»! Ναι, όσο και αν σας φαίνεται απλοϊκό, αυτό έδινε νόημα στην καθημερινότητα και βοηθούσε να ξεφεύγει ο κόσμος από την δίνη των προβλημάτων. Όχι ότι δεν υπήρχαν και τότε, ήταν το ίδιο ουσιώδη τα προβλήματα και μάλιστα χαρακτήρισαν μια ολόκληρη γενιά. Οικονομικές δυσκολίες που χώρισαν οικογένειες αφού ο προστάτης πατέρας έπρεπε να μεταναστεύσει αφήνοντας πίσω την μητέρα να διαχειριστεί τα χρήματα που της έστελνε με τον καλύτερο τρόπο και φυσικά υποχρεώνοντας την να παίξει συνειδητά πλέον τον ρόλο και των δύο γονέων.
Όμως είμαστε πια στο 2013. Τι πράξαμε τόσο λάθος ώστε δεκαετίες μετά να βρισκόμαστε στην ίδια θέση, ίσως χειρότερη, έχοντας χάσει και αυτό το ιδιαίτερο «κέφι» μας; Τι μας οδήγησε να συνηθίσουμε πλέον στην εικόνα του καλοντυμένου κυρίου που ψάχνει στους κάδους απορριμμάτων ή της αριστοκρατικής κυρίας με τα περιποιημένα μαλλιά που περιμένει στην ουρά για το συσσίτιο;
Άλλαξε η δομή της κοινωνίας. Δεν επαιτούν πλέον μόνο οι ρακένδυτοι και δεν αποβλέπουν στις αγαθοεργίες και τις φιλανθρωπικές δραστηριότητες ως μοναδικό μέσο επιβίωσης μόνο οι άστεγοι. Υπάρχουν οικογένειες που μέχρι πρότινος αποτελούσαν την μεσαία τάξη και ζούσαν μια «καθώς πρέπει» ζωή, έχοντας εξασφαλίσει την στέγη τους, την μετακίνηση τους, την διατροφή τους, την περίθαλψή τους. Μέχρι πρότινος… Γιατί τώρα σε μία νέα κατάσταση όπως αυτή έχει διαμορφωθεί, οι περισσότεροι εξ αυτών έχοντας τον έναν –τουλάχιστον- εκ των δύο γονέων άνεργο, αδυνατούν να πληρώσουν το ενοίκιο (ή την δόση στεγαστικού δανείου), καταθέτουν πινακίδες διότι το αυτοκίνητο είναι ασύμφορο (τέλη, ασφάλειες, καύσιμα), συρρικνώνουν την λίστα με τα ψώνια στα απολύτως απαραίτητα και φυσικά η διασκέδαση όπως την γνώριζαν είναι μια θύμηση από τα παλιά…
Και όμως, πρέπει να ανοίξουμε τα κιτάπια μας και να αναρωτηθούμε τι έκανε τους παλαιότερους που έζησαν κατοχή ή εμφύλιο ή το μεταναστευτικό κύμα αργότερα, να ελπίζουν. Τι τους ώθησε να συνεχίσουν. Τι τους ενδυνάμωσε σε δύσκολες περιόδους όχι μόνο τους ίδιους αλλά και την ευρύτερη κοινωνία. Πως τότε έχοντας ένα μπουκάλι λάδι μαγείρευαν 3 σπίτια συνεχόμενα σε μια γειτονιά και τώρα ξέροντας πως δίπλα μας υπάρχουν παιδιά που δεν σιτίζονται σωστά κλείνουμε την πόρτα μας αλλά ταυτόχρονα και την πόρτα της συνείδησης μας;
Αλλάζουμε οπτική γωνία. Συζητάμε τις αιτίες που οδηγηθήκαμε εδώ και όχι τις αφορμές. Προτείνουμε λύσεις σε ατομικό αλλά και ομαδικό επίπεδο διότι μόνοι μας λίγα μπορούμε να κάνουμε πραγματικότητα. Απαρνιόμαστε το περιττό, αγαπάμε ξανά το λιτό και την ομορφιά του. Μαθαίνουμε και πάλι να συνυπάρχουμε, λιγότερο ατομικιστές και περισσότερο Άνθρωποι. Αρχίζουμε να σκεφτόμαστε πολιτικά προσπαθώντας μέσα από διεργασίες και ανάλογες δραστηριότητες να λειτουργούμε με τέτοιο τρόπο σε ομάδες που να αποσκοπούν στο κοινό καλό και την βοήθεια των διπλανών μας.
Ας είμαστε αισιόδοξοι. Δεν διαθέτουμε μαγικά φίλτρα που θα μας σώσουν εν μία νυχτί. Διαθέτουμε όμως την σοφία αιώνων, το πείσμα μας να ολοκληρώνουμε ότι καταπιανόμαστε και την θετική μας ενέργεια. Ας αποδείξουμε ότι μπορούμε όχι μόνο γιατί έχουμε τις ικανότητες να το κάνουμε αλλά κυρίως γιατί αυτό μας διδάσκει η ιστορία μας. Πέφτουμε αλλά σηκωνόμαστε ξανά και περπατάμε περήφανα.
Έχει βγει ο ήλιος. Ας τον μιμηθούμε…
*Η Ανδριανή Βοντετσιάνου είναι εκπαιδευτικός – μέλος της Προσωρινής Επιτροπής Πρωτοβουλίας της Δυναμικής Ελλάδας.