Του Αριστοτέλη Βλάχου*
Το σχέδιο «ΑΘΗΝΑ» αμαυρώνεται από τροποποιήσεις ύστερα από αιτήματα «ημετέρων», ενοποίηση ιδρυμάτων μόνο στα χαρτιά και, κυρίως, υπαναχωρήσεις απέναντι σε κάθε διεκδίκηση.
Η προσφορά στην παραγωγική βάση της χώρας είναι μηδενική και η ανάγκη εισήγησης ενός νομοσχεδίου που θα αναλαμβάνει την αναμόρφωση του χάρτη της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης και τον περιορισμό του αριθμού των τμημάτων και ιδρυμάτων αδήριτη.
Υπάρχει πανεπιστήμιο με μόλις δύο τμήματα; Ασφαλώς υπάρχει, στην Ελλάδα. Υπάρχει πόλη ή κωμόπολη στη χώρα μας χωρίς τεχνολογικό ίδρυμα; Αν ψάξουμε, δε θα βρούμε πολλές. Μα τα εκπαιδευτικά ιδρύματα δεν εξυπηρετούν την ανάπτυξη των περιοχών της περιφέρειας; Δε δίνουν την ευκαιρία σε περισσότερους νέους να εισέλθουν στην τριτοβάθμια εκπαίδευση; Η πρωτοφανής διασπορά των ιδρυμάτων της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης στις διάφορες περιοχές της χώρας εξυπηρετεί μάλλον την ανάπτυξη της οικονομίας των χώρων συνεστίασης και των εστιών προς ενοικίαση. Οι νέοι που φοιτούν σε διασκορπισμένα τμήματα εξαιρετικά υψηλής ειδίκευσης συνήθως αποκτούν πτυχίο χωρίς αντίκρισμα στην αγορά εργασίας. Έτσι, η προσφορά στην παραγωγική βάση της χώρας είναι μηδενική και η ανάγκη εισήγησης ενός νομοσχεδίου που θα αναλαμβάνει την αναμόρφωση του χάρτη της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης και τον περιορισμό του αριθμού των τμημάτων και ιδρυμάτων αδήριτη. Το νομοσχέδιο πρέπει να συνοδεύεται από ισχυρή μεταρρυθμιστική βούληση των εισηγητών, καθώς αναμένεται να προκύψουν έντονες αντιδράσεις εναντίον του.
Το σχέδιο «ΑΘΗΝΑ» φιλοδοξεί να αναδιαρθρώσει τα ιδρύματα της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης. Υπάρχουν όμως σαφείς ενδείξεις που μαρτυρούν πρόχειρη κατάρτιση του σχεδίου, καθώς επίσης αδυναμία υπέρβασης πελατειακών ή συντεχνιακών πολιτικών πρακτικών. Δυστυχώς, η παρουσίαση του σχεδίου συνέπεσε με τις ατυχείς, πλην όμως ειλικρινείς, δηλώσεις του προέδρου του ΤΕΙ Σερρών σύμφωνα με τις οποίες το νέο ΤΕΙ Κεντρικής Μακεδονίας θα στεγαστεί τελικά στις Σέρρες και όχι στη Θεσσαλονίκη, κατόπιν μεσολάβησης προσώπου γνωστής πολιτικής οικογένειας των Σερρών. Ακόμα, ανακοινώθηκε η δημιουργία του πανεπιστημίου «Αδαμάντιος Κοραής» ως αποτέλεσμα της συνένωσης του Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών, του Πανεπιστημίου Πειραιώς, καθώς επίσης του Παντείου, του Χαροκοπείου και του Γεωπονικού Πανεπιστημίου. Η συνένωση θα γινόταν μόνο σε επίπεδο διοίκησης. Τελικώς, η ιδέα ψυχορραγεί. Παράλληλα, υπήρξε πλήθος έντονων αντιδράσεων φοιτητών που δεν ήθελαν την κατάργηση ή συγχώνευση του τμήματός τους για διάφορους λόγους. Σε πολλές περιπτώσεις, μόνο οι διαμαρτυρόμενοι αντιλαμβάνοταν την ιδιαίτερη σημασία των λόγων διαμαρτυρίας τους. Όσοι όμως αντέδρασαν έγκαιρα πέτυχαν την εξαίρεση του τμήματός τους και κάποιοι άλλοι «την πλήρωσαν» στη θέση τους.
Μια μεταρρύθμιση που οπισθοχωρεί σε κάθε εναντίον της αντίδραση και ανταμοίβει το διαμαρτυρόμενο δια της εξαίρεσής του από τη μεταρρύθμιση δεν μπορεί να επιφέρει την αναμόρφωση του χάρτη της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης. Το σχέδιο «ΑΘΗΝΑ» αμαυρώνεται λοιπόν από τροποποιήσεις ύστερα από αιτήματα «ημετέρων», ενοποίηση ιδρυμάτων μόνο στα χαρτιά και, κυρίως, υπαναχωρήσεις απέναντι σε κάθε διεκδίκηση.
Ένα νομοσχέδιο που φιλοδοξεί να επιτύχει την αναδιάρθρωση των ιδρυμάτων της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης οφείλει να διέπεται από τεκμηριωμένο σκεπτικό, ειλικρίνεια και θάρρος. Οφείλει να αποσκοπεί στην ενδυνάμωση των παρεχόμενων τίτλων σπουδών και στην αξιοποίηση των διαθεσίμων κονδυλίων όχι για τη συντήρηση ιδρυμάτων-φαντασμάτων, αλλά για την προαγωγή της εκπαιδευτικής και ερευνητικής διαδικασίας. Κι επειδή τα κονδύλια δεν είναι απεριόριστα, όπως κάποιοι αφελώς(;) ισχυρίζονται, το νομοσχέδιο πρέπει να στοχεύει στη συγκέντρωση των πανεπιστημιακών και τεχνολογικών ιδρυμάτων σε περιοχές στρατηγικού χαρακτήρα και να εξαλείφει την ανορθολογική διασπορά τμημάτων σε διαφορετικές περιοχές. Ενδιαφέρον θα είχε δε η δημιουργία ενιαίων συγκροτημάτων που θα στεγάζουν όλες ανεξαιρέτως τις λειτουργίες ενός ιδρύματος. Επίσης, το νομοσχέδιο οφείλει να ενοποιήσει τμήματα που ασχολούνται ουσιαστικά με το ίδιο επιστημονικό αντικείμενο και ανήκουν σε διαφορετικά ιδρύματα μολονότι βρίσκονται στην ίδια πόλη. Τέλος, πρέπει να προστατεύσει εμάς τους νέους από τη χορήγηση τίτλων σπουδών χωρίς αντίκρισμα και, για αυτό, να παύσει τα τμήματα που προσφέρουν εξαιρετικά υψηλής ειδίκευσης προγράμματα σπουδών.
Προϋποθέσεις για να επιτύχει το εγχείρημα είναι αφενός μεν το πολιτικό θάρρος εκ μέρους των εισηγητών του νομοσχεδίου, αφετέρου δε η αξιοποίηση των υπαρχόντων στοιχείων που σκιαγραφούν τις επιδόσεις των τμημάτων, όπως των εκθέσεων εσωτερικής και εξωτερικής αξιολόγησης των ιδρυμάτων, και τις ανάγκες της χώρας σε εργατικό δυναμικό. Το φιλόδοξο υποθετικό νομοσχέδιο πρέπει να αποσκοπεί στην εφαρμογή ενός νέου μοντέλου ανάπτυξης και στον εκσυγχρονισμό της παραγωγικής βάσης της χώρας.
*Ο Αριστοτέλης Βλάχος είναι φοιτητής Ηλεκτρολόγος Μηχανικός και Μηχανικός Υπολογιστών ΕΜΠ καθώς και μέλος της Επιτροπής Δυναμικών Νέων.