Του Πέτρου Κουπέγκου*
Το οικονομικό, πολιτικό, ενημερωτικό, κατεστημένο “τέρας”, προτιμά να γίνει ένα νησί “απρέπειας” σε βάλτο, από το να επιτρέψει να γονιμοποιηθεί σπόρος σε μια νέα ήπειρο όπου θα μεγαλώσει ένα νέο δάσος.
Η Ελλάδα βράζει. Εδώ και χρόνια πλέον, δημόσια πρόσωπα, εντεταλμένοι θεσμοί, μηχανισμοί ενημέρωσης, κοινωνικές εντάσεις, οικονομικοί και άλλοι δείκτες, διαμηνύουν πως ακολουθείται μια αναμφισβήτητη πτωτική τροχιά. Παρά την ένταση τους όμως, τα μηνύματα παραμένουν αποσπασματικά, ασαφή και συχνά παραπλανητικά.
Μείζονα και καθοριστικά για την κοινωνία και τους πολίτες ζητήματα που αφορούν τη ζωή τους και την ποιότητα της, τώρα και στο μέλλον, δεν είναι αυτά που κυριαρχούν στο δημόσιο διάλογο. Η συζήτηση που προκαλεί η επίκληση των “κινδύνων” επικεντρώνεται σε συμπτώματα.
Ο δήθεν διάλογος διαχέεται σε επεισόδια επικαιρότητας και σήριαλ εντυπωσιασμών που έχουν αφετηρία ή απευθύνονται στο θυμικό.
ΤΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ
Τα σημαίνοντα ζητήματα, άλλοτε δεν τίθενται καθόλου και άλλοτε καλύπτονται από την σκόνη και τον θόρυβο που προκαλούν κατεστημένες προσεγγίσεις, παγιωμένες αλλά ξεπερασμένες θεωρίες, και τα “ανακυκλωμένα” πολιτικά πρόσωπα. Επιβάλλονται έτσι, συμφέροντα, άγνοιες, ημιμάθειες και κοινωνικά μορφοποιημένες ανικανότητες. Το σύστημα δημιούργησε ένα τέλμα εντός του οποίου επιβιώνουν και επιμένουν να αναπαράγονται μόνο οι δικοί του κλώνοι.
Το οικονομικό, πολιτικό, ενημερωτικό, κατεστημένο “τέρας”, προτιμά να γίνει ένα νησί “απρέπειας” σε βάλτο, από το να επιτρέψει να γονιμοποιηθεί σπόρος σε μια νέα ήπειρο όπου θα μεγαλώσει ένα νέο δάσος.
Ο συνυφασμένος με όλα αυτά τρόπος αντίληψης για την διακυβέρνηση ορίζει την ατζέντα της καθημερινότητας μας, μολύνοντας την με ότι αποτελεί τον ορισμό του πολιτικού κιτς και της κοινοτυπίας. Αυτό επηρεάζει προοπτικά το εύρος της δημοκρατίας, καθώς και τον ρόλο και τη σημασία που έχουν θεμελιώδεις αξίες και αρχές, υποθηκεύοντας εγγυήσεις για ένα αύριο με πρόσημο την πρόοδο και την ευημερία, επεκτείνοντας σε βάθος χρόνου την έρημο που το ξεπερασμένο “καθεστώς” αντιπροσωπεύει.
Η πολιτική “σαβούρα”, ο “οχετός” της κίτρινης ενημέρωσης και ο συμβατικός και συντεχνιακός συντηρητισμός, είναι το υπ’αριθμόν ένα ζήτημα. Είναι το όχημα που δημιουργεί, συντηρεί και μεταφέρει “κρίσεις” από τόπο σε τόπο καθώς και από τη μια χρονική περίοδο στην άλλη. Πρόκειται για το άμεσο πρόβλημα φυσιογνωμίας, ανθρωπογεωγραφίας, νοοτροπίας, συσχετισμών με κέντρα εξουσίας (οικονομικά, ιδεολογικά, κλπ) που πρέπει να αποκαλυφθεί και να στοχοποιηθεί όχι ως “πρόσωπα” αλλά ως μοντέλο και διαδικασία. Επειδή αυτό τροφοδοτεί με κλώνους του το σύστημα. Είναι η άμμος στα γρανάζια της όποιας προσπάθειας μεταρρύθμισης και βαρίδια κιλοτόνων σε οποιαδήποτε προσπάθεια ριζοσπαστικής Ανατροπής.
Οι “business as usual” προσεγγίσεις από την “ηγεσία” του πολιτικού μας συστήματος στην ερμηνεία, ανάλυση και αντιμετώπιση των προβλημάτων, όταν ξεπεραστούν τα όρια όπως τώρα, δημιούργησαν κι ένα άλλο μη βιώσιμο χρέος. Αυτό της συσσώρευσης αποτυχιών και της αναπόφευκτης πολιτικής εκτροπής προς τα άκρα.
Με αυτό τον τρόπο, η συνειδητή αβλεψία και οι γενικότερες συνθήκες, δεν απέπεμψαν απλά μαζικά κόσμο από κάποιο παράδεισο για μια, προσωρινή, αναγκαστική πορεία σε μια ενδιάμεση και λιγότερο ελκυστική ζώνη, αλλά υποθήκευσαν τις δίκαιες και εύλογες προσδοκίες ζωής από αμέτρητους πολίτες με “θαλασσοδάνεια” από το μέλλον, “καταστροφές” και “στερήσεις” που έχουν πολύ περισσότερα από οικονομικά χαρακτηριστικά και διάρκεια που σημαδεύει μια ολόκληρη γενιά.
Η ΛΥΣΗ
Η σημερινή πρακτική απάντηση σε όλα αυτά μπορεί να είναι θεσμική αλλά θα είναι επιτυχημένη μόνο αν είναι αντισυστημική.
Προϋποτίθεται ένας σαφής, ολοκληρωμένος και καθαρά διατυπωμένος στρατηγικός στόχος που θα καλύπτει τις πηγές, την διαδικασία παραγωγής και την δίκαιη κατανομή γνώσεων, μεθόδων, πλούτου, ελευθεριών σε όλη την επικράτεια. Ένας κοινός στόχος με χρονοδιάγραμμα που θα υλοποιηθεί με όλους όσους θέλουν και μπορούν να συμμετέχουν στη σύλληψη, επεξεργασία και κατάθεση ενός “σχεδίου” θετικής ανατροπής. Ένας στόχος εμπροσθοβαρής, στραμμένος προς το μέλλον, που έχει εξαντλήσει την αντιπαράθεση για το χθες και καίει ενέργεια μόνο χτίζοντας το νέο “σχέδιο” για την Ελλάδα.
Το “σχέδιο” απαιτεί τη συνδρομή πολλών μονάδων προς μια συλλογική ευφυΐα, γνώση και εμπειρία, παρά μια πασαρέλα ονομάτων, περγαμηνών, ρόλων και ιδιοτήτων που έχουν εκπνεύσει.
Το “σχέδιο” πρέπει να αξιοποιήσει πραγματικούς, μετρήσιμους, έντιμα αποτιμημένους πόρους δημιουργώντας και αξιοποιώντας κυρίως παλιές και νέες υπεραξίες, διατηρώντας ακέραιο και μη κατασπαταλώντας ή εκποιώντας το αρχικό κεφάλαιο.
Το “σχέδιο” αφορά τη χώρα μας αλλά θα λάβει υπόψη του και θα αξιοποιήσει όπως μπορεί, ακόμα και συνδράμοντας εκτός Ελλάδας στην πορεία του κόσμου. Θα στηριχτεί πάντως κυρίως στις δικές μας δυνάμεις για να καταθέσει σύντομα μια θετικά ανανεωμένη εθνική ταυτότητα. Θα επικοινωνήσει το brand name Ελλάδα αφού μεγιστοποιήσει την ποσότητα και ποιότητα του έμψυχου και μη ελληνικού προϊόντος.
Το “σχέδιο” που θα αποτελέσει την λογική (μετ)εξέλιξη (The Logical (R)evolution) για την Ελλάδα διαρθρώνεται γύρω από άξονες όπως οι ακόλουθοι:
Απευθύνεται και αφορά φυσικές και νομικές οντότητες που αναφέρονται στους ανθρώπους και τη ζωή τους! Όχι απρόσωπα υποκείμενα μηχανισμών συστημάτων εξουσίας, ή τυπικού δικαίου. Το κράτος υπηρετεί τους ανθρώπους…. και η σχέση Κράτους-Πολιτών είναι μια σχέση εμπιστοσύνης. Μια σχέση που βασίζεται στην αμοιβαιότητα, την παραγωγή και αναδιανομή του όποιου κέρδους ή της υπεραξίας της κοινής παραγωγής και την υπευθυνότητα στην απόδοση υπηρεσίας ή έργου που αντιστοιχεί σε ανάλογη ευθύνη. Ένα σχέδιο λοιπόν που σέβεται τον Πολίτη-πρόσωπο και την συλλογικότητα-Κράτος και στηρίζεται στην αμοιβαιότητα τους.
Ο πυρήνας του σχεδίου στοχεύει σε λίγους συγκεντρωμένους, συμπυκνωμένους “στόχους” που εξελίσσονται παράλληλα. Τέτοιοι είναι : Εξασφάλιση της αειφορίας της “συλλογικής” εθνικής περιουσίας. (Εθνική περιουσία και κυριαρχία). “Έξυπνα” αποκεντρωμένη συλλογικότητα δομών (Νέα μέθοδος ισότιμης και ισόρροπης Διακυβέρνησης σε όλη την Επικράτεια). Κατάκτηση και καλλιέργεια υψηλού επιπέδου γνώσης. (Εκπαίδευση, Παιδεία και Κοινωνία της γνώσης) Πολλαπλασιαστική παραγωγή υψηλών προδιαγραφών προϊόντων και υπηρεσιών. (Ασφαλής, μεθοδική, ορθολογική και ποιοτική Ανάπτυξη). Ανοιχτοί ορίζοντες, αναλογικά και εγγυημένα δικαιώματα, ενίσχυση πρωτοβουλίας, αλληλοϋποστήριξη δράσεων (Σύγχρονη, πολυεπίπεδη, ευέλικτη εργασία και επιχειρηματικότητα).
Το μεγάλο Σχέδιο χτίζεται πάνω σε ένα εκτεταμένο αλλά μετρήσιμο αλληλοϋποστηριζόμενο πλέγμα υποπρότζεκτ που είναι δέκτες και πομποί ανθρώπινου δυναμικού, ιδεών, συγκριτικών ευκαιριών, ιδιαίτερων ικανοτήτων, ολοκληρωμένων λύσεων, εξειδικευμένων και προσαρμοσμένων επιλογών. Ένα “δίχτυ” αμοιβαίας και συμπληρωματικής προστασίας και “ομπρέλα” ανάπτυξης που καλύπτει όλη την χώρα και έχει την ικανότητα και τη δομή να αναπαράγει νέες “αντένες” αυτόνομης και προσαρμοσμένης παραγωγής αξιών και αγαθών μέσα στη συλλογικότητα. Το “σχέδιο” έχει με αυτό τον τρόπο “φυσικά μέλη”- αισθητήρες που λειτουργούν διαδραστικά, δημιουργικά, αποκεντρωμένα αλλά αθροιστικά και πολλαπλασιαστικά.
Η Καινοτομία είναι μια θεμελιώδης οριζόντια αρχή, ένας κανόνας που αποτελεί σημείο αναφοράς σε κάθε σύλληψη, δράση, πρωτοβουλία, δομή, υλικό, κατασκευή, εξελικτική διαδικασία, έργο, συμμετοχή, σε ένα κατάλογο “δυνατοτήτων” και συνδυασμών χωρίς τέλος. Το σχέδιο χαρακτηρίζεται από την φρεσκάδα της θετικής και δημιουργικής ανατροπής συνδυάζοντας στρατηγική με τέχνη, δράσεις με εφευρετικότητα, ευφυΐα με αισθητική, εμπειρία με νεωτερισμό. Η Καινοτομία είναι τέτοια όταν μπορεί να είναι Ανατρεπτική, Δημιουργική και Συμπληρωματική.
Διατυπώνει με σαφήνεια και τόλμη ένα Νέο Συμβόλαιο με την Κοινωνία που ενώ καλύπτει τους κανόνες, ρήτρες, συμβάσεις διεθνών οργανισμών και κατακτήσεις εθνικής διαδρομής που αφορούν θεμελειώδεις αξίες και δικαιώματα, προχωρά με τόλμη και προνοητικότητα στο να σηματοδοτεί οραματικά το μέλλον. Ένα σύγχρονο Κοινωνικό Συμβόλαιο που προκαλεί τις κοινωνικές δυνάμεις σε αποφασιστική συμμετοχή σε ένα win-win σχεδιασμό. Ένα αμφοτεροβαρές Συμβόλαιο που καλύπτει παλιά και νέα δικαιώματα, παλιές και νέες παραδοχές και υποχρεώσεις. Ένα έντιμο αλλά και “smart” Συμβόλαιο αναφοράς σε εύλογες εγγυήσεις που γίνονται εφαλτήριο ανάληψης δράσης και ευθύνης. Το σχέδιο, καθρεφτίζει, την ισόρροπη, έντιμη, ώριμη κοινωνική διεργασία, κοινωνική συμμαχία και ρεύμα “κοινής λογικής” και δίκαιης αλληλεγγύης.
*Ο Πέτρος Κουπέγκος είναι Πολιτικός Σύμβουλος στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και μέλος της Επιτροπής Πρωτοβουλίας της Δυναμικής Ελλάδας.