του Γεωργιάδη Απόστολου
Τον τελευταίο καιρό παρακολουθούμε με αγωνία την απογοήτευση των πολιτών απέναντι στους θεσμούς της Πολιτείας μας και την οργή τους από την αναποτελεσματικότητα, την αδιαφάνεια και τη διαφθορά που μαστίζουν τη Δημόσια Διοίκηση. Φαινόμενα όπως η κατασπατάληση δημόσιου χρήματος, οι αδιαφανείς διαδικασίες και οι χαμηλού επιπέδου παρεχόμενες υπηρεσίες στους Δημόσιους τομείς της Υγείας, της Παιδείας, της Ασφάλειας και αλλού, οδηγούν τους πολίτες σε ακραίες πολιτικές επιλογές. Κατά συνέπεια η πολιτικός διάλογος οξύνεται και τρέπεται σε μία στείρα αντιπαράθεση, χωρίς τεκμηριωμένες και λειτουργικές προτάσεις για την εξάλειψη της διαφθοράς και τη δημιουργία ενός σύγχρονου, αποτελεσματικού και δίκαιου Κράτους.
Οι κύριες παθογένειες της Δημόσιας Διοίκησης και του Κρατικού Μηχανισμού, επομένως, μπορούν εύκολα να κωδικοποιηθούν: α) η έλλειψη διαφάνειας, β) η έλλειψη αποτελεσματικότητας, γ) η έλλειψη στόχων και μετρήσιμων αποτελεσμάτων, και δ) η αποξένωση του πολίτη από τις διαδικασίες λήψης αποφάσεων. Είναι ευτύχημα, παρόλα αυτά, ότι ζούμε σε μία εποχή που οι Τεχνολογίες της Πληροφορικής και των Τηλεπικοινωνιών (ΤΠΕ) είναι πλέον ευρέως διαθέσιμες, προσιτές και προσβάσιμες από το σύνολο σχεδόν του πληθυσμού. Και Αυτές οι τεχνολογίες μας προσφέρουν πλέον όλα εκείνα τα εργαλεία που είναι απαραίτητα για την καταπολέμηση των παραπάνω παθογενειών, και μάλιστα με ελάχιστο έως μηδενικό κόστος. Και αυτό συμβαίνει, διότι τα τεχνολογικά αυτά εργαλεία είναι πολλές φορές διαθέσιμα, ακόμη και δωρεάν, από τις παγκόσμιες κοινότητες Ελεύθερου Λογισμικού, συλλογικές, δηλαδή, πρωτοβουλίες Επιστημόνων και Μηχανικών που αναπτύσσουν λογισμικό συνεργατικά, σε ομάδες εργασίας απλωμένες σε όλο τον κόσμο.
Τα τεχνολογικά αυτά, λοιπόν, εργαλεία, που συνιστούν την αποκαλούμενη «Ηλεκτρονική Διακυβέρνηση» (e-government) μπορούν να βοηθήσουν σημαντικά στην καταπολέμηση των παθογενειών της χώρας μας στους τέσσερις παρακάτω άξονες:
Α) Διαφάνεια
Όλα τα δημόσια έγγραφα, όλες οι αποφάσεις, κάθε τι που διακινείται στο Ελληνικό Δημόσιο, σε κάθε Υπηρεσία, μπορεί να καταχωρείται ηλεκτρονικά και να γίνεται αυτομάτως δημόσια, ελεύθερα προσβάσιμο από όλους τους πολίτες μέσω του Διαδικτύου. Για παράδειγμα: αποφάσεις, πρακτικά συνεδριάσεων, έργα, δράσεις, δαπάνες, προϋπολογισμοί κτλ. Ο πολίτης να μπορεί να έχει τη δυνατότητα απόλυτου ελέγχου κάθε Αρχής, κάθε Υπηρεσίας.
Β) Αποτελεσματικότητα
Η εσωτερική λειτουργία όλων των Υπηρεσιών υπάρχει πλέον η δυνατότητα να διεξάγεται πλήρως ηλεκτρονικά, ώστε να εξορθολογιστούν οι διαδικασίες και να βελτιωθούν οι χρόνοι εξυπηρέτησης των πολιτών. Το πιο χαρακτηριστικό παράδειγμα αναχρονισμού του Ελληνικού Δημοσίου είναι η μη αξιοποίηση της Ηλεκτρονικής Υπογραφής, η οποία έχει θεσμοθετηθεί εδώ και μία δεκαετία σχεδόν, αλλά ακόμη και σήμερα στο σύνολο της Διοίκησης δεν υπάρχει η δυνατότητα χρήσης της. Ακόμη και σήμερα μεταφέρονται, για παράδειγμα, έγγραφα από τις Περιφερειακές Ενότητες προς τα κέντρα των Περιφερειών για να υπογραφούν από τον αρμόδιο υπάλληλο.
Γ) Στόχοι & Μετρήσιμα Αποτελέσματα
Εφόσον όλες οι διαδικασίες της Διοίκησης καταγράφονται ηλεκτρονικά, είναι εύκολο κατόπιν να γίνεται αυτόματη επεξεργασία των δεδομένων για την εξαγωγή στατιστικών στοιχείων. Θα παράγονται έτσι μετρήσιμα αποτελέσματα σε όλο το εύρος της λειτουργίας του Κράτους, σύμφωνα με διεθνή πρότυπα και τη συσωρευμένη εμπειρία από άλλες χώρες. Τα αποτελέσματα αυτά θα συγκρίνονται με τους στόχους που έχει θέσει η Διοίκηση ώστε να παρακολουθείται η αποτελεσματικότητα του κάθε Φορέα. Εδώ θα πρέπει να σημειωθεί ότι ακόμη και λειτουργίες οι οποίες δεν είναι μετρήσιμες με προφανή τρόπο, υπάρχει πλέον η τεχνογνωσία να αποτυπώνονται ηλεκτρονικά.
Δ) Συμμετοχική Δημοκρατία
Με τη χρήση των ΤΠΕ δίνεται πλέον η δυνατότητα στον πολίτη να συμμετέχει πιο ενεργά και πιο άμεσα, από την καθημερινή αντιμετώπιση των προβλημάτων του έως τις διαδικασίες λήψης αποφάσεων (π.χ. υποβολή προτάσεων, αιτημάτων, επισήμανση προβλημάτων, αλλά και ηλεκτρονικά δημοψηφίσματα μικρής ή μεγάλης κλίμακας).
Τα εργαλεία Διοίκησης, συνεπώς, μπορούν να εκσυγχρονιστούν με τη βοήθεια της «Ηλεκτρονικής Διακυβέρνησης» ώστε να κάνουν το Κράτος μας πιο αποτελεσματικό, πιο δίκαιο, να εξορθολογίσουν τις δαπάνες και να εξαλείψουν τις σπατάλες. Η εξυγίανση του Κράτους, με τη σειρά της, θα αποκαταστήσει τελικά την εμπιστοσύνη των πολιτών και, τελικά, θα ισχυροποιήσει τη Δημοκρατία μας.
Οι λύσεις υπάρχουν και είναι διαθέσιμες χωρίς κόστος. Αυτό που απαιτείται, είναι η πολιτική βούληση να εφαρμοστούν.
* ο Γεωργιάδης Απόστολος είναι Μηχανικός Λογισμικού & Τηλ/νιών, Διδάκτωρ του Παν/μίου του Εδιμβούργου και μέλος της Επιτροπής Πρωτοβουλίας της «Δυναμικής Ελλάδας»