Του Αχιλλέα Γραβάνη*
Ο χρόνος κυλά αντίστροφα για τη χώρα. Το αγωνιώδες ιπποκράτειο προσωπείο της μαρτυρά το επικείμενο μοιραίο. Φτάσαμε ώς εδώ γιατί διαλέξαμε τις ανώδυνες λύσεις για τα χρόνια και σοβαρά προβλήματά μας. Οι επαΐοντες μας πρότειναν τη «χημειοθεραπεία» των μεταρρυθμίσεων. Δυστυχώς την απορρίψαμε ως επώδυνη θεραπεία. Αντιδράσαμε με άρνηση της νόσου (denial), με την αγωνία να προστατεύσουμε τις καθημερινές συνήθειές μας, τη σχέση μας με τα δευτερεύοντα θέλω μας, βάζοντας σε κίνδυνο την ίδια την επιβίωσή μας. Οι κομπογιαννίτες μάς αντιπρότειναν συμπτωματική ανακούφιση, ανώδυνη θεραπεία. Ως καλοζωισμένοι, η προσοχή μας εστίασε στα συμπτώματα της νόσου (ο πόνος και η ναυτία του Μνημόνιου) και όχι στις χρόνιες, άρρωστες συμπεριφορές μας, όπως η αναξιοκρατία (το βόλεμα των μέτριων δικών μας), η έλλειψη κοινωνικής συνείδησης (φοροδιαφυγή, φοροκλοπή), η υιοθέτηση της ήσσονος προσπάθειας (βόλεμα στο Δημόσιο), η αδιαφορία για εργοβόρο δημιουργία (άρνηση της υγιούς επιχειρηματικότητας προς όφελος του διεφθαρμένου κρατισμού). Ετσι όμως η αρρώστια προχώρησε και τώρα ατενίζουμε παγωμένοι το μοιραίο. Η απελπισία μάς οδηγεί πλέον στην αβασάνιστη επιλογή της θεραπείας των «μαντζουνιών» που έρχονται ως συμπυκνωμένη εμπειρία από το βάθος του ιστορικού χρόνου αλλά που στερούνται την απαραίτητη επιστημοσύνη που απαιτεί η πολυπλοκότητα του προβλήματος. Τα μαντζούνια δεν είναι πικρά σαν τα φάρμακα, συνήθως έχουν ευχάριστη και παρηγορητική γεύση, δυστυχώς όμως δεν έχουν τη θεραπευτική δύναμη να αποτρέψουν το μοιραίο, όπως αναμφίβολα τεκμηριώνει η ιστορική και η ιατρική εμπειρία χρόνων.
Τις προηγούμενες μέρες έγινε γνωστή η συνταγή ενός από αυτά τα μαντζούνια που επικαλείται συ-ριζική θεραπεία των προβλημάτων μας. Οι αγνωστικοί, παραδοσιακοί θεραπευτές προτείνουν μία επαναστατική θεραπεία, την κατάργηση της νόσου: αναστροφή των μισθολογικών περικοπών, κατάργηση των νέων φόρων, διαγραφή των χρεών των νοικοκυριών, κρατικοποίηση των τραπεζών και των μεγάλων κοινωφελών επιχειρήσεων (ΟΤΕ), καθώς και των μαζικών μέσων μεταφοράς (προφανώς έχουν στον νου τους να επαναφέρουν την εξαιρετική ποιότητα υπηρεσιών της κρατικής Ολυμπιακής του παρελθόντος). Σαν παραδοσιακοί θεραπευτές κρατούν ως επτασφράγιστο μυστικό τα βασικά συστατικά της συνταγής, πού δηλαδή θα βρεθούν τα τεράστια κεφάλαια που απαιτούνται για την εφαρμογή της. Για κοστολόγηση της θεραπείας ούτε λόγος να γίνεται, αυτό εξάλλου αποτελεί αντικείμενο της σύγχρονης ιατρικής θεραπείας που στα μάτια των θεραπευτών απέτυχε, ανεξάρτητα αν δεν εφαρμόσθηκε ποτέ!
Η απελπισία του αρρώστου και της οικογενείας είναι τέτοια που δεν κάνουν καν τον κόπο να ψάξουν ψύχραιμα τα διπλώματα και την προηγούμενη εμπειρία των θεραπευτών, τέτοια ώρα τέτοια λόγια: οι πανεπιστημιακοί που προτείνουν τη συ-ριζική θεραπεία είναι πολύ γνωστοί στον μικρόκοσμο των επαναστατικών παρεμβάσεων και των μαθητευόμενων μάγων (μέσα έντυπης και ηλεκτρονικής ενημέρωσης), παγκοσμίως όμως άγνωστοι στα μεγάλα βιβλία της τέχνης τους (ISI Web of Knowledge, Scopus κ.λπ). Μερικές από τις επαναστατικές θεραπευτικές μεθόδους τους τις έχουν ήδη εφαρμόσει πειραματικά στα πανεπιστήμιά μας: λαϊκισμός της μετριότητας, βίαιη αντίδραση σε κάθε εύλογη μεταρρύθμιση, πολιτική κάλυψη της ήσσονος προσπάθειας φοιτητών και καθηγητών, φοβική εσωστρέφεια με το πανεπιστήμιο μακριά από την κοινωνία και την οικονομία, «προοδευτικός» τσαμπουκάς στη διαφορετική από τη δική τους άποψη. Δείγμα των επαναστατικών μεθόδων τους, που εμείς οι «τυχεροί» βιώνουμε επί χρόνια στα πανεπιστήμια, απολαμβάνουν πλέον όλοι οι πολίτες μέσα από τις προεκλογικές συζητήσεις στην τηλεόραση.
Όλα αυτά τα χρόνια μάς βόλευε να εντοπίζουμε την αρρώστια μόνο στο πολιτικό σύστημα, όμως εξίσου μεγάλος άρρωστος είμαστε κι εμείς, ως κοινωνία! Συνηθίσαμε στις ανώδυνες και αναποτελεσματικές συνταγές ενώ απορρίπταμε απερίσκεπτα τις επώδυνες αλλά σωτήριες μεταρρυθμίσεις. Μας άρεσαν οι ευχάριστα ανώδυνοι και όχι οι γνώστες θεραπευτές, όπως προφητικά μάς τραγουδά στον «Άγγελο – Εξάγγελο» ο ποιητής Διονύσης Σαββόπουλος: «Τα νέα που μας έφερε ήταν όλα μια ψευτιά μ’ ακούγονταν ευχάριστα στ’ αυτί μας γιατί έμοιαζε μ’ αλήθεια η κάθε του ψευτιά κι ακούγοντάς τον ησύχαζε η ψυχή μας». Αν δεν αλλάξουν οι άρρωστες νοοτροπίες δεκαετιών (συντεχνιασμός, ωχαδερφισμός, λαϊκισμός, κρατισμός) που συνέτειναν να φτάσουμε στη σημερινή προθανάτια κατάσταση, η χώρα θα παραπαίει για άλλες τόσες. Θεραπευτικός μοχλός για τις τόσο αναγκαίες αυτές αλλαγές είναι η παιδεία μας. Δυστυχώς οι επί θύραις μαθητευόμενοι μάγοι θεραπευτές και οι επαναστατικές συνταγές τους έχουν σημαντική συνεισφορά στη σημερινή κατάντια της.
*Ο κ. Αχιλλέας Γραβάνης είναι καθηγητής του Πανεπιστημίου Κρήτης.