Του Ορέστη Καλογήρου*
Στις ομιλίες των βουλευτών, στις ανακοινώσεις των κομμάτων, στα τηλεοπτικά παράθυρα αναβίωσε αίφνης ο εμφύλιος. Συνθήματα της εποχής του ψυχρού πολέμου, ψυχώσεις περί «νικητών» και «ηττημένων», αμφιλεγόμενες και κακοχωνεμένες ρήσεις του αδελφοκτόνου παρελθόντος κυριάρχησαν στον δημόσιο διάλογο, αποκαλύπτοντας για ακόμη μια φορά τη γύμνια των ιδεών, των επιχειρημάτων, των πρακτικών προτάσεων.Σε μια εποχή όπου η μόνη ελπίδα της νέας γενιάς να ζήσει με στοιχειώδη αξιοπρέπεια είναι η καινοτομία, η εξωστρέφεια, η νέα γνώση, η κατανόηση του σύγχρονου κόσμου, το πολιτικό σύστημα ανίκανο και αμήχανο αναμασά εμφυλιοπολεμικά κλισέ και ανατριχιαστικά συνθήματα.
Όπως συμβαίνει σε κάθε εμφύλια διαμάχη, πρωταγωνιστές αυτής της τυμβωρυχίας υπήρξαν τα άκρα του πολιτικού φάσματος, από κοντά όμως και οι άλλες πολιτικές δυνάμεις. Για ακόμη μία φορά, ψευδεπίγραφες διαιρέσεις χρησιμοποιούνται, για να συσκοτίσουν την ένδεια του πολιτικού προσωπικού της χώρας. Ο εμφύλιος πόλεμος, που στοίχισε περισσότερους νεκρούς από το έπος του ’40, την κατοχή και την αντίσταση μαζί, τελείωσε πριν από 64 χρόνια! Χωρίς, είναι η αλήθεια, να αναμετρηθεί ποτέ θαρραλέα με το παρελθόν της, η χώρα στη δεκαετία του ’80 προσπάθησε, και σε έναν βαθμό πέτυχε, να αποκαταστήσει μια συνεννόηση των αντιμαχόμενων παρατάξεων. Κορυφαία στιγμή η συνάντηση, η χειραψία και η θερμή συζήτηση των δύο στρατιωτικών ηγετών της εμφύλιας διαμάχης του Θρασύβουλου Τσακαλώτου και του Μάρκου Βαφειάδη. Τα φαινόμενα των ημερών έδειξαν ότι η επιφανειακή, πρόχειρη και συμβολική αντιμετώπιση του εμφυλίου δεν αρκεί για να κλείσουν οι λογαριασμοί. Όμως, το πρόβλημα είναι βαθύτερο και είναι αλλού. Σε μια εποχή όπου οι 99 στους 100 νέους και νέες της χώρας ενδεχομένως δεν έχουν ακούσει ποτέ τα προαναφερθέντα ονόματα, σε μια εποχή όπου η μόνη ελπίδα της νέας γενιάς να ζήσει με στοιχειώδη αξιοπρέπεια είναι η καινοτομία, η εξωστρέφεια, η νέα γνώση, η κατανόηση του σύγχρονου κόσμου, το πολιτικό σύστημα ανίκανο και αμήχανο αναμασά εμφυλιοπολεμικά κλισέ και ανατριχιαστικά συνθήματα. Και από δίπλα το δημοσιογραφικό και πνευματικό κατεστημένο, αναλαμβάνει να μας εξηγήσει, δήθεν να αναλύσει, τι είναι τα «γουναράδικα» και τι συνέβη στον Μελιγαλά. Είναι χρήσιμο να επιχειρήσουμε μια σύγκριση. Στον κυκεώνα της κρίσης, λιγότερο ή περισσότερο, βρίσκονται κι άλλες χώρες της Ευρώπης, οι οποίες λίγα χρόνια πριν από τα όσα συνέβησαν στην Ελλάδα βίωσαν αδελφοκτόνους και αιματηρούς εμφυλίους, η Ισπανία και Ιρλανδία. Θα είχε μεγάλο ενδιαφέρον να διερευνήσει κανείς κατά πόσο κυριαρχούν στον δημόσιο διάλογο αυτών των χωρών εμφυλιοπολεμικές κραυγές. Άραγε, στην Ισπανία και την Ιρλανδία συζητούν για σφαγές και εκτελέσεις που συνέβησαν πριν από 70 και 80 χρόνια ή συζητούν για το πώς θα αποκτήσουν έναν νέο βηματισμό σήμερα; Σε κάθε περίπτωση, το πολιτικό σύστημα της χώρας προσφέρει για ακόμη μια φορά ένα θλιβερό θέαμα. Αυτό, σε συνδυασμό με μια έκρηξη ρατσισμού, σεξισμού και ομοφοβίας που συνόδευσε τις επισκέψεις κορυφαίων γερμανών αξιωματούχων στη χώρα μας ολοκληρώνει μια εικόνα για την οποία κανείς και καμία δεν μπορεί να περηφανεύεται.
*Ο Ορέστης Καλογήρου είναι καθηγητής ΑΠΘ, μέλος της Προσωρινής Επιτροπής Πρωτοβουλίας της Δυναμικής Ελλάδας.