Του Μελέτη Ρεντούμη*
Στο παρόν άρθρο θα ήθελα να σας καταθέσω μερικές σκέψεις -ή ιδέες, αν θέλετε- για την προοπτική ελάφρυνσης του χρέους της χώρας μας. Γνωρίζουμε όλοι πολύ καλά ότι, λόγω και των επικείμενων γερμανικών εκλογών, έχει ανάψει η συζήτηση για το περιβόητο κούρεμα του ελληνικού χρέους καθώς διαφαίνεται από τις χρηματοδοτικές ανάγκες της χώρας, ότι το χρέος δεν είναι βιώσιμο στα επίπεδα των 321 δισ. ευρώ σήμερα, ποσό μεγαλύτερο από το αντίστοιχο του 2009 όταν η Ελλάδα ξεκίνησε να βιώνει την κρίση με την ένταξή της τελικά στο πρώτο Μνημόνιο.Αντί της σύναψης νέου δανείου ή κουρέματος, που μπορεί να συνοδευτεί από επιμήκυνση της διάρκειας των ομολόγων που λήγουν και αντίστοιχα μείωση των επιτοκίων, προτείνεται η διαδικασία των ομολόγων εις το διηνεκές, γνωστά ως perpetual bonds.
Αντί λοιπόν της σύναψης νέου δανείου ή κουρέματος, που μπορεί να συνοδευτεί από επιμήκυνση της διάρκειας των ομολόγων που λήγουν και αντίστοιχα μείωση των επιτοκίων, προτείνεται η διαδικασία των ομολόγων εις το διηνεκές, γνωστά ως perpetual bonds.
Τα συγκεκριμένα ομόλογα, που χρησιμοποιούνται σε ειδικές περιπτώσεις, δεν έχουν επίσημη ημερομηνία λήξης και πληρώνουν κουπόνι-τόκο εις το διηνεκές. Μπορούμε, λοιπόν, να μετατρέψουμε όλο το χρέος μας σε perpetual, χωρίς καμία αποπληρωμή κεφαλαίου.
Αυτό βασικά σημαίνει ότι θα πληρώνουμε τόκους για τα δάνεια που έχουμε εκδώσει, χωρίς να υπάρχει το πρόβλημα της αναχρηματοδότησης με επιμήκυνση (roll-over) των ομολόγων ή κάποιο τρίτο PSI το οποίο θα αναγκάσει τους πιστωτές και ιδίως τον επίσημο τομέα δηλαδή κράτη μέλη και ΕΚΤ να εγγράψουν τεράστιες ζημιές, με ταυτόχρονο μήνυμα αναξιοπιστίας προς τις αγορές και άρνηση δανεισμού και επενδύσεων στο μέλλον.
Με τα perpetual bonds το κράτος θα διατηρεί πολύ χαμηλά επιτόκια προηγούμενων περιόδων καθώς αποσυνδέει τη σχέση των τιμών ομολόγων και επιτοκίων που είναι αντίστροφη.
Ουσιαστικά θ’ αναζητούμε κεφάλαια μόνο ίσα με το ετήσιο έλλειμμα του κράτους για πολλά χρόνια χωρίς το άγχος αποπληρωμής χρέους και εισροής νέων μέτρων επειδή αυξήθηκε ως ποσοστό του ΑΕΠ.
Απαιτούνται τεχνικά δύο βασικές κινήσεις για να είναι επιτυχές το εγχείρημα αυτό: Η πρώτη είναι μετατροπή βάσει σύμβασης των υφιστάμενων ομολόγων των ιδιωτών, θεσμικών αλλά και του επίσημου τομέα προαιρετικά σε perpetual, ανεξάρτητα αν αποτιμούν τα ομόλογα σε αρχική αξία ή mark to market, δηλαδή τρέχουσες αξίες.
Η δεύτερη και καταλυτική είναι σε χρόνο που θα κρίνει το ελληνικό κράτος, ίσως μετά 10 χρόνια τουλάχιστον, θα γίνει η αντίστροφη διαδικασία του PSI, ένα anti-rollover δηλαδή, όπου θα μετατραπούν τα ομόλογα σε συμβατικά με επαναφορά της ονομαστικής αξίας και με αποπληρωμή στη λήξη (maturity value). Δηλαδή, πρακτικά, τι λέμε μέσω της αγοράς ομολόγων; Δεν έχουμε ξεχάσει το χρέος μας, αλλά πληρώνουμε ένα είδος ενοικίου ετησίως ως κουπόνι, ώστε να μαζεύει έσοδα η κυβέρνηση από τη φορολογία, την όποια ανάπτυξη και την αξιοποίηση της περιουσίας που διαθέτει, αλλά το σημαντικότερο όλων, ότι θα έχει βγει ήδη στις αγορές μειώνοντας τα spreads, εφόσον δεν θα προσμετράται στην αξιολόγηση των οίκων, το συνολικό χρέος αλλά μόνο η υποχρέωση του ετήσιου κουπονιού.
Όταν θα έχει φτάσει σ’ ένα ικανοποιητικό ποσό εσόδων, θα μετατρέψει σταδιακά τα ομόλογα σε yield to maturity, και θα τ΄ αποπληρώνει απευθείας προς τους δανειστές μειώνοντας αντίστοιχα το χρέος.
Είναι βέβαιο ότι αν τηρηθούν οι κανόνες της αγοράς και διαπραγματευτούμε σωστά με τους εταίρους σε πολιτικό επίπεδο, τα οφέλη θα είναι τεράστια και το χρέος θα καταστεί βιώσιμο με όφελος άνω των 100 δισ., σε ορίζοντα πολύ μικρότερο της δεκαετίας. Ταυτόχρονα, η Ελλάδα μπορεί να εξέλθει του μνημονίου σχεδόν άμεσα εφόσον θα συνεργάζεται πλέον χρηματοδοτικά με την παγκόσμια αγορά με έκδοση βραχυπρόθεσμων και μεσοπρόθεσμων τίτλων και ομολογιών.
*Ο Μελέτης Ρεντούμης είναι οικονομολόγος τραπεζικός και μέλος της Επιτροπής Πρωτοβουλίας της Δυναμικής Ελλάδας.